نام کتاب: سال‌ها

نویسنده‌: آنی ارنو

مترجم: فرزانه مرادی

نشر: بیدگل

نوبت چاپ: اول ۱۴۰۲

تعداد صفحه: ۳۱۰ صفحه

قیمت: ۲۱۰ هزار تومان

آنی اِرنو متولد ۱۹۴۰ در فرانسه، نویسنده و استاد دانشگاه است. او در دانشگاه‌های رُوان و بوردو تحصیل کرده و در رشتۀ ادبیات مدرن فارغ‌التحصیل شده است. کتاب‌های ارنو دربارۀ زندگی خودش و اطرافیانش است و آثار او برندۀ جایزۀ ادبی رنودو، جایزۀ فرانسوا موریاک، جایزۀ مارگریت دوراس، جایزۀ زبان فرانسه و جایزۀ تلگرام ریدز شده‌اند. او در سال ۲۰۲۲، برای شجاعت و تیزهوشی واقع‌بینانه‌ای که به‌واسطۀ آن ریشه‌ها، بیگانگی‌ها و محدودیت‌های حافظۀ شخصی را کشف می‌کند، برندۀ جایزۀ نوبل ادبی شد. از رمان‌های آنی ارنو «آن دختر دیگر»، «جایگاه»، «شرم»، «سال‌ها» و «یک زن» به فارسی ترجمه شده‌اند.

آنی ارنو در رمان «سال‌ها» تاریخ فرانسه را از سال ۱۹۴۰ تا سال ۲۰۰۶ به کمک زندگی شخصی خود بازنمایی کرده است. «‌سال‌ها» پاسخی است به این پرسش که آدم چطور می‌تواند به حافظه‌ای نظم ببخشد که پر است از اتفاقات و اخبار و همچنین هزاران روزی که پشت سر گذاشته و او را به لحظۀ اکنون رسانده است. روشی که ارنو در نگارش این کتاب به‌کار برده، خلاقانه است. ارنو از عکس‌هایی که در طول شصت‌وشش سال گرفته شده استفاده کرده است تا گذشته را احضار کند. او روزگاری را به یاد می‌آورد که در مهمانی‌های روزهای تعطیل بعد از جنگ جهانی دوم، بزرگ‌ترها ماجراهای زمستان ۱۹۴۲ را تعریف می‌کردند تا برای بچه‌ها از دورانی که در آن نبودند حافظۀ جمعی بسازند؛ انگار که خود بچه‌ها آن رویدادها را به چشم دیده‌اند؛ رویدادهایی مثل یخ‌بندان و گرسنگی و بمباران و ورود آلمان‌ها به فرانسه. جالب است که بزرگ‌ترها همیشه دربارۀ چیزی حرف می‌زدند که دیده بودند و نه چیزهایی که از طریق اخبار و روزنامه‌ها می‌دانستند رخ داده. اینجاست که تفاوت تاریخ رسمی و تاریخ تجربه‌شده و شخصی مشخص می‌شود.

عکس‌های راوی از نوزادی به کودکی و نوجوانی گذر می‌کند. راوی در روستای کوچکی دور از مرکز متولد شده که زبان مردم یک‌جور فرانسوی آمیخته به گویش محلی است. پدر و مادر ارنو دکان بقالی داشتند و رسم زندگی این‌طور بود که چیزهای محال را طلب نکنی، راضی باشی و از خانۀ خودت تکان نخوری، ولی مسئله این بود که دنیا بدجوری داشت عوض می‌شد. آدم‌ها می‌خواستند پیشرفت کنند. «‌سال‌ها» هم‌زمان هم زندگی شخصیت محوری را در برهه‌ای خاص به تصویر می‌کشد و هم زندگی محتمل هر نوجوان شهرستانی فرانسوی را که دلش می‌خواسته به شهر برود و در دانشگاه درس بخواند. جالب است که راوی همان‌موقع به فکر نوشتن رمانی می‌افتد که در آن تصاویری از گذشته و حال در ذهن یک «من» اتفاق بیفتد. مطمئن هم بوده که رمانش اصلاً شخصیت معینی نخواهد داشت. در «سال‌ها» آنجاهایی که عکس‌ها توصیف می‌شوند، راوی دور می‌ایستد و سوم‌شخص است، اما در روایتی که حیات جمعی و زندگی خصوصی با هم تلاقی پیدا می‌کنند، راوی اول‌شخص جمع است؛ در تاریخ همه با هم شریک‌اند.

اول عکس را می‌بینیم و گذر سال‌ها را؛ بعد، راوی را که ازدواج کرده، بچه‌دار شده، جدا شده، کتاب چاپ کرده و در حین تمام این اتفاقات شخصی که در زندگی هر آدمی می‌افتد، دنیا هم عوض می‌شود؛ آرمان‌های ماه مه ۱۹۶۸، جنگ ویتنام، رئیس‌جمهورها و سیاستمدارهایی که می‌آیند و می‌روند، برج‌های تجارت جهانی که می‌ریزند، قرن که نو می‌شود، ایدئولوژی‌هایی که جای خود را به رسانه‌ها و فضای مجازی و مصرف‌گرایی می‌دهند و راوی که با گذر عمر پیر می‌شود. درست است که «سال‌ها» در فرانسه می‌گذرد، ولی هر آدمی در هر کجای دنیا می‌تواند خودش را در آن «ما»ی اول‌شخص جمع ببیند. «ما»یی که حیات شخصی و خصوصی‌اش با تاریخ گره خورده است.

از متن کتاب:

«دوست دارد این تصاویر متنوع، پراکنده و ناسازگار از خودش را با نخ روایت زندگی‌اش، از تولد در جریان جنگ جهانی دوم تا به امروز گرد هم بیاورد؛ یک زندگی مجزا اما درعین‌حال گره‌خورده با تحولات یک نسل. همیشه همان ابتدا با مشکلات مشابهی مواجه می‌شود: چگونه در آن واحد گذر زمان تاریخی، تغییر اوضاع، عقاید، آداب و رسوم و زندگی خصوصی این زن را بازنمایی کند؟ چگونه می‌تواند وقایع تاریخی چهل‌و‌پنج سال گذشته را با جست‌و‌جوی هم‌زمان منِ خارج از تاریخ منطبق کند، منِ لحظات معلقی که به شعرهای سروده شده در بیست‌سالگی، تنهایی و غیره شکل داده است؟»

آزاده کفاشی