نویسنده: اقبال معتضدی

ناصر تقوایی از همان نوجوانی با داستان‌نویسی و ساختن فیلم‌های مستند در جنوب کشور، تهران و چند شهر دیگر، کار هنری و حرفه‌ای‌اش را آغاز می‌کند.

او در سال ۱۳۴۵ در فیلم مستند «اربعین» و «باد جن» و در سال ۱۳۴۶ مستند «تاکسی‌متر» را ساخت. تقوایی در سال ۱۳۴۴، پیش از آنکه به‌طور مستقل خودش فیلمی را بسازد، جزو گروه همکاران فیلم معروف «خشت و آینه» ساخته ابراهیم گلستان بود و در سال ۱۳۴۹ فیلم «آرامش در حضور دیگران» را بر اساس «واهمه‌های بی‌نام و نشان» نوشته غلامحسین ساعدی ساخت و او کتابی نوشت شامل هشت داستان کوتاه به نام «تابستان همان سال» و مدتی هم سردبیر مجله ادبی هنر و ادبیات جنوب بود. برای شناخت، نقد و تحلیل کارنامه پربار این فیلم‌ساز بزرگ تاکنون مقالات و کتاب‌های متعدد درباره او و آثارش نوشته و منتشر شده است.

کتاب «سینمای ناصر تقوایی» نوشته سعید عقیقی و رضا غیاث از پس سالها پژوهش و مُداقه در آثار این کارگردان خلاق و پیشرو، به‌تازگی و در همین هفته‌های گذشته انتشار یافته، به جرأت می‌توان گفت یکی از بهترین نوشته‌ها و تحلیل‌های دقیق و مفید در نمایاندن ژرفا و گستره‌ی آثار این استاد بزرگ سینمای ایران است.

از دهه‌های پیشین تا به امروز، پژوهندگان و تحلیل‌گران سینمایی ارجمندی، کتاب‌های خوب و روشنگرانه‌ای را درباره سینما و فیلم‌سازان بزرگ، گردآوری و یا در چارچوب مصاحبه و ترجمه ارائه کرده‌اند، از آن جمله‌اند: بهرام ری‌پور، آربی‌ آوانسیان، زاون قوکاسیان، بابک احمدی، عباس بهارلو و… که هریک در زمان خود، آموزه‌های ارزشمند و مهمی برای علاقمندان سینما به همراه داشته‌اند.

آنچه که این کتاب تازه انتشاریافته‌ی «سینمای ناصر تقوایی» را از سایرین متمایز می‌سازد، سه‌سویه‌ی قابل اشاره دارد:

یک– این کتاب تک‌‌نگاری نیست و جامع‌نگر است.

دو– برخلاف آثار گذشته که بیشتر گردآوری بودند یا مصاحبه، این کتاب تألیف و تحلیل خود نویسنده (نویسندگان) است.

سه– در این کتاب به بُعد ادبیات و داستان به مثابه بن‌مایه و پایه اصلی فیلم‌نامه و تأثیر مستقیم آن بر غنا و تعالی سینما پرداخته شده است.

آنگاه که از منظر ادبیات به سینما نگاه می‌کنیم درمی‌یابیم که اهمیت و جایگاه رمان، شعر و نمایشنامه دقیقاً کجاست و نوشتن فیلمنامه براساس یک داستان قدرتمند و یا اقتباس از آن تا چه میزان بر سینما تأثیرگذار بوده است. نمونه‌ها و مثال‌های خارجی و ایرانی بسیارند؛ فیلم‌هایی که براساس آثار ادبی یا با اقتباس از آن آثار ساخته شده‌اند: آثار شکسپیر، سروانتس، همینگوی، فاکنر، چخوف، تولستوی و نیز صادق هدایت، صادق چوبک، هوشنگ گلشیری، غلامحسین ساعدی و…

از این رو و به سبب این هم‌پیوندی ناگزیر سینما و ادبیات برآن شدیم که این شماره برگ هنر را به ناصر تقوایی، نویسنده–کارگردان اختصاص دهیم.

تحلیل و بررسی دقیق و گسترده‌تر آثار سینمایی و ادبی این هنرمند بزرگ را به دوستان و منتقدان صاحب‌نظر و متخصص وا‌می‌گذاریم و شما خوانندگان عزیز و گرانقدر را به خواندن مقالات و نظرگاه‌های تنی‌ چند از اهالی سینما و ادبیات دعوت می‌کنیم.

­