نام کتاب: مجموعه اشعار ژاک پره‌ور

گردآوری و ترجمه: جواد فرید

ناشر: ماهریس

نوبت چاپ: چهارم ۱۴۰۰

تعداد صفحه: ۴۷۸

قیمت: ۱۵۰ هزار تومان

«مجموعه‌ی اشعار ژاک پره‌ور» با ترجمه‌ی روان جواد فرید دربرگیرنده‌ی ده کتاب از پره‌ور است. کتاب با پیش‌درآمدی تحت عنوانِ «در شناخت ژاک پره‌ور و آثارش» شروع می‌شود که خواننده‌ را با زندگی‌ شخصی و حرفه‌ای پره‌ور آشنا می‌کند و دریچه‌ای به جهان فکری و ساختار شعرهای او می‌گشاید. پره‌ور یازده کتاب چاپ‌شده دارد، از این میان «ایماژینه» که «تصورات» یا «خیالات»‌ نیز نامیده می‌شود، شعر نیست و ظاهرا ترجمه‌ی آن به زبان فارسی بسیار دشوار بوده در نتیجه فرید تنها به ترجمه‌ی شعرهای ده کتاب بسنده کرده است. (در برخی از این ده کتاب در کنار شعرها نمایشنامه‌هایی نیز وجود داشته که فرید در ترجمه‌ی خود نمایشنامه‌ها را حذف کرده). روش پره‌ور در سرودن شعر با روش‌های شاعران هم‌‌نسلش مثل پل الوار، لویی آراگون و آندره برتون متفاوت بوده. او از کلمات و واژه‌هایی بسیار عامیانه استفاده کرده و دست روی موضوعات روزمره ‌گذاشته. با این حال شعرهای او نه‌تنها در میان عامه‌ی مردم بلکه در جوامع روشنفکری نیز جایگاه ویژه‌ای داشته و دارد. از ویژگی‌های خاص پره‌ور می‌توان به بازی با کلمات اشاره کرد که در کنار شخصیت منحصربه‌فردش او را به یکی از مشهورترین و مردمی‌ترین شاعران فرانسه بدل کرده. بسیاری از شعرهایش شبیه به نمایشنامه است و حتی می‌شود آنها را اجرا کرد. واضح است که پره‌ور به تصویر علاقه‌ی زیادی داشته؛ شعرهایش همچون تصاویری متوالی است که او آن‌ها را شرح می‌دهد. پره‌ور شاعری قصه‌گو است. شاید این قدرت شعری و قصه گویی توأمان برآمده از تجربه‌ی او در دیالوگ‌نویسی و کار با کارگردان‌هایی مانند آلن رنه باشد. این ویژگی گاه باعث شده که شاعر دچار اطناب شود. فرید می‌گوید: «بعضی از شعرها طولانی است، خصوصاً شعرهایی که در کتاب‌های اول او آمده است. شعرهای بسیار طولانی‌ دارد که من آن‌ها را کنار گذاشته‌ام چرا که ترجمه‌ی آن‌ها بسیار سخت بود و این احتمال هم وجود داشت که درحوصله‌ی مخاطب نگنجد. پره‌ور شعری را شروع می‌کند و جاهایی ادامه را به نثر می‌نویسد، ما شاهد شعر منثور هستیم. سعی کردم نمونه‌های مختلفی از شعرهای او را در این کتاب بیاورم.»

پره‌ور به مسائل روز فرانسه و فعالیت‌های اجتماعی بسیار علاقه‌مند بود و از همین‌رو مجذوب گروه «اکتبر» شد. این گروه در ۱۹۳۲ توسط تعدادی روشنفکر شیفته‌ی تئاتر شکل گرفت. پره‌ور برای بازیگران و همسرایان این گروه شعر، نمایشنامه و متون کوتاه می‌نوشت و به موازات آن، فیلم‌نامه هم می‌نوشت. همکاری او با سینماگران از فیلم «اوضاع بر وفق مراد است» (۱۹۳۲) به کارگردانی برادرش پی‌یر شروع و سپس با فیلم «جنایات آقای لانگ» (۱۹۳۵) به کارگردانی ژان رنوار پی‌ گرفته شد. «هانری میشو» شاعر فرانسوی حامی پره‌ور بود، ژاک در پناه حمایت‌های او رشد چشمگیری کرد و تعدادی از مهم‌ترین فیلم‌نامه‌های سینمای فرانسه را نوشت. او دوره‌ای درخشان با مارسل کارنه داشت که حاصل آن فیلم‌های ارزشمند «کودکان بهشت»، «دروازه‌های شب» و «درام مسخره» است. پره‌ور برای کلود اوتان–لارا هم فیلم‌نامه نوشت. او دیوانه‌وار عاشق سینما بود و هم‌زمان شعر هم می‌سرود. برخی از اشعار این دوره در نشریات مختلف منتشر و بسیاری دیگر به صورت دست‌نوشته توسط دوستانش دست‌به‌دست ‌شدند. در زمان اشغال فرانسه توسط نازی‌ها گروهی از معلمان و دانش‌آموزان دبیرستانی گزیده‌ای از اشعار پره‌ور را به صورت اوراق پلی‌کپی مخفیانه توزیع کردند که بعدها بدنه‌ی اصلی مجموعه‌ی «سخن‌ها» را تشکیل داد و به همت «رنه برتله» استاد ادبیاتی که مؤسسه‌ی انتشاراتی کوچکی داشت چاپ و منتشر شد. موفقیت «سخن‌ها» بی‌مانند بود؛ «ژوزف کوسما» بر پایه‌ی بسیاری از اشعار «سخن‌ها» آهنگ‌ ساخت و ترانه‌‌های محبوب و ماندگاری را چون «باربارا و کودکانی که یکدیگر را دوست دارند» خلق کرد. فرید با ترجمه و انتشار «مجموعه اشعار ژاک پره‌ور» نه‌تنها دریچه‌ی جدیدی را به سوی این شاعر فرانسوی بلکه به سوی شعر فرانسه گشود و همچنین تاثیرپذیری شاعران‌ دهه‌ی چهل و پنجاه ایران را که به شدت شعر کشورهای غربی مانند فرانسه را پیگیری می‌کردند نمایان کرد. بهترین جمله برای توصیف این کتاب، سطری است که در صفحه ۲۵۵ کتاب آمده: «بهشتی عمومی که در آن شبانه‌روز می‌توان شنید.»

«…وقتی می‌خوابم

من با پرندگانی سرشار از چشم می‌خوابم

و در رؤیایم باغی را می‌بینم

اما اگر چشمانت دور از چشمان من باشند

آنگاه با اشک‌هایی پر از چشم می‌خوابم

و اندوه نام رؤیای من است…»

خوشه شایان