ایام آموختن

نویسنده: آن ویازمسکی

ترجمه: قاسم روبین

نشر مرکز

چاپ اول ۱۳۹۸

۲۳۱ صفحه

۳۹ هزار و ۵۰۰ تومان

ایام آموختن به قلم آن ویازمسکی همسر گدار به ظاهر درباره شکل‌گیری یک رابطه و فراز و نشیب آن است، رابطه‌ای پرشور که از دو سه دیدار اتفاقی و یک نامه آغاز می‌شود و همین رابطه محوری می‌شود که کتاب ایام آموختن حول آن می‌چرخد. انگار همان طور که که آن کتاب را شروع کرده همه چیز با نامه‌ای که برای ژان لوک گدار نوشته و به دفتر کایه دو سینما پست کرده شروع شده است. اما ایام آموختن بیشتر درباره راهی است که دختری جوان انتخاب می‌کند تا استقلال خود را از خانواده سنتی‌اش به دست بیاورد و همان طوری زندگی کند که دلش می‌خواهد. راهی که درست یک سال قبل از می ۶۸ آغاز کرده و به هر حال تحت تأثیر اتفاقاتی که در جامعه در حال روی دادن است هم قرار می‌گیرد. آن ویازمسکی در این کتاب صادقانه از همه تردیدهایی که در راه تصمیم‌گیری در عرصه زندگی داشته سخن می‌گوید. چه آنجا که سینما و بازیگری را برمی‌گزیند، چه وقتی که با جدیت به آموختن فلسفه می‌پردازد، چه زمانی که برای ازدواج با گدار مقابل خانواده‌اش می‌ایستد. راهی که برای دختری مثل آن که نوه نویسنده معروفی مثل فرانسوا موریاک بوده و تمام رفتارش زیر ذره‌بین قرار داشته، اصلا ساده نبوده است.

روایت آن ویازمسکی از زندگی خود و اطرافیانش روایتی است مستند. آن این شانس را داشته است که در فیلم ناگهان بالتازار روبر برسون بازی کند و از همان ابتدای زندگی خود فرصت‌های زیادی برای آموختن و تجربه کردن در اختیار داشته است.

بی‌گمان خواندن روایت‌های شخصی آدم‌های سرشناس از دوره‌های مشخصی در تاریخ جذاب است. آن ویازمسکی در همین دوره‌ای که شرحش را می‌خوانیم در دانشگاه نانتر دانشجوی فلسفه بوده است. ژان لوک گدار در سال ۶۷ فیلم دختر چینی را ساخته که آن ویازمسکی هم در نقش خود یعنی دختر یک خانواده بورژوا در آن ظاهر شده است. گدار در این فیلم به نوعی وقایع می سال ۶۸ از مهم‌ترین وقایع تاریخی – فرهنگی فرانسه را پیش‌گویی کرده است. در این فیلم گروهی دانشجو که تعطیلات تابستانی‌شان را در آپارتمان پدر و مادر ثروتمند یکی از رفقایشان می‌گذرانند، تمام مدت به مطالعه متون سیاسی و بحث و جدل با یکدیگر مشغولند. به هر حال سر درآوردن از نبوغ گدار و چگونگی رویارویی‌اش با تحولات اجتماعی فرهنگی زمانه خود برای هر کس که نه تنها به سینما بلکه به تاریخ فرانسه هم علاقه دارد جالب است. در ایام آموختن روند چگونگی شکل‌گیری ایده و ساخت دختر چینی با جزئیاتی که آن ویازمسکی بیان می‌کند می‌تواند برای سینه‌فیل‌ها و خصوصا علاقمندان به سینمای موج نوی فرانسه جالب باشد.

در آخرین صفحه کتاب ایام آموختن می‌خوانیم:

ادامه حرف‌هایش را واقعا نمی‌شنیدم. جمله‌ انوک فرژاک از ذهنم گذشت: «عجب مسیری را طی یک سال پشت سر گذاشتی» جمله را به زبان آوردم و به حرف و طرح و برنامه ژان لوک خاتمه دادم. لحظه‌ای به فکر فرو رفت تا معنای جمله شنیده را دریابد. غلتید رو به من، تکیه داد به آرنجش، نگاهم کرد، با لبخند گفت:

– نه انوک اشتباه می‌کند.

آخرین جمله ورونیک در صحنه‌های پایانی دختر چینی را برایم نقل کرد:

– اشتباه کرده بودم، خیال می‌کردم که با خیزی بلند به جلو جهیده‌ام، غافل از اینکه فقط قدم‌های نخستینی بود در راهی دراز.

بعد مسرور از اینکه این بار هم حرف آخر را زده است، دراز کشید، زود خوابش برد.

آزاده کفاشیان