نام نویسنده: ایساک باشویس زینگر

نام مترجم: سپاس ریوندی

نام ناشر: نشر ماهی

نوبت چاپ: اول ۱۳۹۹

تعداد صفحه: ۱۸۴

قیمت: ۳۳هزار تومان

باشویس زینگر نویسنده‌ی داستان‌های کوتاه احمق‌های چلم، و داستان‌های دیگری چون خانواده‌ی مسکات، ملک اربابی، جادوگر لوبلین، شیطان در گورای و داستان‌های دیگری که همگی را به زبان ییدیش نوشته است، در سال ۱۹۰۲ در لهستان به دنیا آمد. پدر و پدربزرگ مادری‌اش خاخام یهودی بودند. زبان ییدیش زبان مادری او بود. تمام داستان‌‌های او به زبان ییدیش نوشته و سپس به انگلیسی برگردانده شده‌اند که خودش به شوخی از آنها به عنوان «نسخه‌های اصلی دوم» یاد می‌کرده است. زینگر در سال ۱۹۳۵ به آمریکا مهاجرت کرد. در آمریکا وی سردبیر روزنامه‌ی فوروارد بود و اکثر داستان‌های کوتاه خود را در همان روزنامه چاپ می‌کرد. داستان‌های او از طنز شیرینی برخوردارند و ذهن داستان‌پرداز و قصه‌های جذاب او در سال ۱۹۷۸ جایزه‌ی نوبل ادبیات را برایش به ارمغان آورد.

کتاب «آخرین شیطان» گزیده‌ی نُه داستان کوتاه از مجموعه داستان‌های کوتاه ایساک باشویس زینگر است که به تازگی توسط سپاس ریوندی به فارسی برگردانده شده است.

داستان‌های این مجموعه که گاه به داستان‌های پریان می‌ماند و از زبان انسان یا شیطان نقل می‌شود، روایت انسان‌هایی است که روح خود را به شیطان می‌فروشند و همچنین شیطان، که به دنبال گمراهی انسان به هر دری می‌زند. داستان‌هایی اغلب با درونمایه‌ی مالوف که به خوبی خواننده را با فرهنگ و شیوه‌ی تفکر یهودیان شرق اروپا آشنا می‌کند. زینگر در داستان‌های این مجموعه نقش پررنگ خرافات و احکام را در زندگی انسان یهودی نشان می‌دهد. ترجمه‌ی دقیق، توضیحات پاورقی و مقدمه‌ی مترجم، درک داستان‌ها را ساده و لذت خواندن آن را بیشتر کرده است.

داستان‌های زینگر عموما از جایی شروع می‌شود که حکمی فقهی زیر پا گذاشته شده ‌است. او بدون آن که به موعظه بپردازد، سقوط انسان را به تصویر می‌کشد. هر یک از داستان‌های او معمولا نقض یکی از احکام فقهی یهود است که خواندن آن‌ها در کنار جذابیت داستانی، به شناخت بیشتر از آن قوانین و احکام نیز منجر می‌شود. شخصیت‌ها معمولا سرپیچی از این اعتقادات را گناه بزرگی می‌دانند؛ اما خواسته یا ناخواسته به وسوسه‌های شیطان تن داده و در پایان، هر یک به نوعی بهای آن را می‌پردازند.

داستان اول، «ماجراهای من در مقام یک ایدئالیست» که با نگاه روانشناسانه و با چاشنی طنزی تلخ بیان می‌شود، درباره‌ی مترجمی است که برای نوشتن زندگی‌نامه‌ی مردی، گرفتار رفتارهای عجیب او می‌شود و در تمام طول داستان نمی‌تواند خود را از این مخمصه نجات دهد.

داستان «پاپ زیدلوس اول» و «آخرین شیطان» هر دو از زبان شیطان روایت می‌شوند و هر یک روایتی از ضعف نفس انسان در برابر شیطان است.

«سه افسانه» ماجرای سه مرد در قرائتخانه‌ای است که هر کدام داستانی برای دیگران تعریف می‌کند. زینگر سرگرم کردن خواننده را نقش مهمی در ادبیات می‌دانست و این داستان به‌خوبی گواهی بر این ادعاست.

انتخاب نام «زیر تیغ» برای داستان چهارم، یکی از نقاط قوت این داستان است. نامی کنایه‌آمیز برای داستان مردی که به‌ علت خیانت زنش آواره شده و پس از مدتی، ضعیف و گرسنه به قصد کشتن او، چاقو در دست وارد شهر می‌شود. ماجراها یکی پس از دیگری بر او می‌گذرند و در نهایت، داستان با پایانی شگفت‌انگیز به انتها می‌رسد.

«خون» داستان زنی به نام ریشا است که از راه دین خود منحرف می‌شود و آنقدر به این مسیر ادامه می‌دهد که مردم دهکده به جنگ با او بر می‌خیزند.

داستان «ینتل، طلبه‌ی یشیوا» داستان زندگی دختری است که پس از مرگ پدرش، در طلب آموختن علوم دینی، مجبور است زیر بار گناهِ دروغ برود و در لباس مردانه سر از عبادتگاهی بنام یشوا در آورده و آنجا، به مطالعات خود ادامه ‌دهد. او سپس با دروغ‌های متوالی‌اش گرفتار ماجراهای عجیبی می‌شود.

زینگر در «طایبله و شیطانش» داستان مردی را روایت می‌کند که در تاریکی شب به خانه‌ی زنی تنها می‌رود. خود را شیطان حاکم بر تاریکی معرفی و با تشویق و تهدید، زن را وادار به پیروی از خود می‌کند. زن با این که می‌داند گناهکار است، اما راهی جز پیروی از دستورات شیطان برای خود متصور نیست. زینگر با زبانی ساده و روان، خوگرفتن تدریجی او را به حضور شبانه‌ی شیطان نشان می‌دهد.

آخرین داستان این مجموعه به نام «یاخید و یخیدا» داستان زن و مردی است در جهانی که در آن ارواح، محکوم به هبوط بر زمین شده‌اند. آن‌ها با هبوط یخیدا بر زمین، از هم جدا می‌شوند. فضای این داستان که با سایر داستان‌های مجموعه متفاوت است، به فلسفه‌ی مرگ و رستاخیز می‌پردازد. داستان‌های زینگر همه حول محور خطاکاری انسان شکل می‌گیرد. گویی جهانی که در آن خطایی وجود نداشته باشد، داستانی نمی‌سازد.

زینگر این داستان‌ها را با روایات داستانی قوی و زبان شیرین بیان می‌کند و ردپای طنز انتقادی همه جا در داستان‌هایش دیده می‌شود. داستان‌های کوتاه این کتاب، به انتخاب مترجم از میان داستان‌های منتشر شده در سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۷ ایساک باشویس زینگر ترجمه و در تابستان ۱۳۹۹ توسط نشر ماهی منتشر شده است.

ایلناز نواب‌پور