حیف کمی دیر رسیدیم به ویژه‌نامه نجف دریابندری. چون متاسفانه پیشرفت بیماری، این بزرگمرد ترجمه را روز به روز ناتوان‌تر کرده و به همین سبب بطور کلی امکان ملاقات و دیداری هر چند کوتاه با این نویسنده ارزشمند از ما سلب شد. از فروردین امسال که موضوع ویژه‌نامه را به دریابندری اختصاص دادیم شوربختانه حال جسمی و روحی ایشان نه تنها رو به بهبود بازنگشت بلکه هر روز رو به وخامت گذاشت. در ابتدای امر از طریق یکی از دوستان اهل قلم که با سهراب دریابندری (فرزند نجف) دوست صمیمی‌اند و چند سالی است که به اتفاق او به ساختن فیلمی درباره‌ی نجف دریابندری مشغولند، از خرداد امسال قرار شد در یک روز (دست کم یکی دو ساعتی) که استاد حالشان کمی مساعد باشد برویم ملاقاتی و چند عکسی و… گزارشی درخور و شایسته برای این شماره تهیه کنیم که متاسفانه با گذشت حدود چند ماه این فرصت دست نداد. به ناچار با دوستان نام آشنای حوزه‌ی ترجمه تماس گرفتیم و آن عزیزان همانطور که می‌بینید هر کدام از زاویه‌ای مطالبی ویژه را درباره‌ی او نوشتند. همچنین همکار ثابت و دوست عزیز همیشگی برگ هنر خانم دکتر منصوره تدینی به نقد و تحلیلی جذاب و شیرین از کتاب مستطاب آشپزی پرداختند که در ادامه می‌خوانید.

***

محال است اهل کتاب و کتابخوانی باشید و اسم نجف دریابندری را نشنیده باشید. او دانشی مردی بزرگ است با زندگی پر از ماجرا و حادثه‌های بسیار. او از نوجوانی می‌نوشت و در جنوب (خوزستان). از همان دوران دبیرستان با تلاش و اشتیاق فراوان به یادگیری زبان انگلیسی پرداخت. ذهن کنجکاوش، او را به وادی ترجمه و ادبیات و یک دوره هم در اواخر دهه‌ی ۲۰ و اوایل دهه‌ی ۳۰ خورشیدی به مبارزات سیاسی و زندان کشاند؛ به مدت ۴ سال (در ابتدا حکم وی اعدام و بعد ۱۵ سال و سپس به ۴ سال تخفیف یافت) و فراز و نشیب‌های شغلی و… ماجراهای فراوان. او مدتی اداره انتشارات شرکت نفت آبادان را به عهده داشت. سردبیری و مقاله نویسی و ترجمه‌هایی در نشریات جنوب و نشریات ادبی سراسری – نوشتن مقالات سینمایی، ترجمه کتاب‌های ارنست همینگوی، ویلیام فاکنر، مارک تواین و… او تاریخ فلسفه غرب اثر برتراند راسل را در زندان از انگلیسی به فارسی ترجمه کرد. وی به مدت هفده سال با مؤسسه انتشارات فرانکلین به همراه همسرش (خانم فهیمه راستگار بازیگر و دوبلور سینما) در تولید و انتشار آثار ترجمه‌ای متعددی کوشید… حجم آثار ترجمه‌ای و تألیفی دریابندری بسیار سنگین و تعداد مجلدات کتاب‌ها و مقالاتش چنان پرشمارند که نیاز به یک فهرست‌نویسی جامع، دقیق و کامل دارد. دست نوشته‌هایش در زندان، کتاب‌های تاریخ سینما، در انتظار گودو، وداع با اسلحه، پیرمرد و دریا، گور به گور، یک گل سرخ برای امیلی، چنین کنند بزرگان (ویل کاپی)، آنتی‌گونه اثر سوفوکل و… ده‌ها اثر دیگر، از آن جمله‌اند. نجف دریابندری نه‌تنها یک مترجم برجسته بلکه طنزپردازی منحصر به فرد، نقاش، رسام و یک منتقد ادبی صاحب سبک است. به قول اهل نظر: تأثیر زبان و اندیشه‌ی ژرف و مهارتش در مکاشفه‌ی معناهای دقیق از درون لایه‌های پنهان متون اصلی (خارجی) و برگردان آن به نحو بومی (زبان مادری) با معادل‌گذاری واژگان رسای فارسی به غایت دقیق و استادانه است که در این مقال، دوستانِ مترجم مسلط به این حوزه‌ی تخصصی در این ویژه‌نامه، درباره‌ی توان و تبحر و استادی دریابندری در ترجمه، مطالبی روشنگر نوشته‌اند که در ادامه می‌خوانید.

و… اما تئوری بقا

همانطور که در شماره‌های پیشین درباره‌ی گرانی کاغذ و سایر هزینه‌های چاپ و نشر نوشتیم، متأسفانه باید گفت نه تنها مشکلات حل نشده حتی اندکی سبک‌تر هم نشده بلکه چالش‌های پیش‌رو هر روز بار سنگینی از فشارهای مالی و تبعات گوناگون آن را به ما ناشران نشریات وارد کرده است، که متأسفانه هیچ حمایت کارآمد و نجات‌بخش و یا راهکار اساسی برای این همه مشکلات از طرف مسئولان حوزه نشر و تأمین کاغذ هنوز ارائه نشده است. و ما… فقط و فقط با اتکا به تئوری بقا قصد داریم با همه این دشواری‌های فرساینده همچنان مقاومت کنیم و با کاغذ کاهی و حتی با نبود تأمین حداقل بودجه لازم برای تداوم انتشار نشریه بکوشیم و چراغ برگ هنر را روشن نگه داریم. چنین بادا