به بهانه ی روییدن نخستین جوانه ی “برگ هنر” بر درخت تناور مطبوعات ایران

سنگ روزِتا۱ ، سنگ بنای ( برگ هنر )
امروزه، مدرنیته در ابعاد مختلف زندگی انسان، ابزار و ضرورت های نوین خود را پدید آورده است. با گسترش رسانه های دیجیتالی، صنعت چاپ ( اعم از کتاب و مجله ) ، با رقیبی سر سخت مواجه شده است. این رقابت به تدریج پرسشی را در برخی محافل شکل داده با این مضمون که: آیا صنعت چاپ در عصر رسانه های دیجیتالی همچنان می تواند به راه خود ادامه دهد ؟ و امروز مردم به جای استفاده از کتاب های کاغذی، وسایل جدید را برای اوقات مطالعه ترجیح می دهند؟ امبرتو اکو۲ درکتاب معروفش ” نام گل سرخ ”
که حاوی متن سخنرانی او در کتابخانه اسکندریه است، به شکلی جامع به موضوع کتاب و کتابخانه در قرن بیست و یکم پرداخته است سخنان وی از جهاتی حایز اهمیت است : این که او به عنوان نویسنده و اندیشمند معاصر چه نظراتی در مورد پرسش یاد شده دارد و چه راهکارهایی برای حل این دغدغه می توان پیدا کرد و نهایتاً آینده ی کتاب ( به طور کلی نشریات ) در عصر اطلاعات چگونه خواهد بود؟
آیا کتاب فراموش می شود ؟
کتابخانه ها در طول قرون ، مهم ترین و موثرترین راه رشدِ خردِ بشری بوده اند . و در واقع میراث نوعی عقل جمعی و جهانی بوده و هنوز هم هستند ، ما به یاری کتابخانه ها ، هر آنچه را فراموش کرده ایم یا هنوز نمی دانیم به دست می آوریم . اکو گفته است :
( چنانچه قرار باشد کتاب هم مانند سنگ نبشته یا لوح گلیِ تمدن های باستان از عرصه گیتی پاک شود این امر دلیل محکمی برای نابودی کتابخانه ها نخواهد بود . هر اتفاقی هم بیفتد باید آنها را مانند موزه ها حفظ کرد ؛ درست به همان صورت که ” سنگ روزِتا ” را در موزه نگهداری می کنیم و این کار را از آن رو انجام می دهیم که نسل بشر دیگر عادت ندارد به سبک و سیاق گذشته ،نوشته ها و اسنادش را بر سطح سنگی و معدنی حکاکی کند .
” سنگ نوشته ی روزتا۳ ” در واقع همان کلید گرانیتی ای بود که انسان را قادر به ورود به گذشته ی مصر ساخت و به تبع آن کمک کرد تا به شناخت و کشف تمدن های باستانی دست یابد . بر روی این سنگ ، متن یکسانی با استفاده از سه خط متفاوت هیروگلیفی، یونانی کلاسیک و دموتیک ( خط مصر باستان ) روایت شده است .
این سنگ نوشته، بخشی از ستونی سنگی متعلق به دوران بطلمیوسی است که در تاریخ ۱۷ مارس سال ۱۹۶ پیش از میلاد حکاکی شده و تا اوایل قرن نوزدهم به صورت معمایی رمز آلود باقی مانده تا این که توسط دانشمندان و خط شناسان اروپایی ، رمزگشایی شد. خواندن و تفسیر این خط معادل بود با خواندن تاریخ . با رمزگشایی خط هیروگلیف بسیاری از کتاب ها و اسناد درباره چگونگی زیست و فرهنگ بشری تهیه شد .
گسترش دستاوردهای ارزشمند عصر اطلاعات ( انفورماتیک ) ، با تمام امکانات پیشرفته و در عین حال بی نهایت آسان و سریع، که انسان معاصر را در همه عرصه ها یاری داده است و با پدید آمدن نرم افزار و سخت افزارهای اعجاب انگیز دیجیتالی در ارتباطات (که من هم به سهم خود از آن بهره مند و ستایشگر آنم ) ، اما بر این گمانم که هنوز نمی توان از نوشتن و چاپ بر کاغذ به تمامی بی نیاز شد .
امیدوارم برگ هنر که در این عصر پر چالش ، تازه بر شاخه ای از درخت تنومند و کهن سال فرهنگ این سرزمین جوانه زده ، بتواند طبع بلند شما بزرگواران را در خور باشد و با مهر شما ، بپاید و دوام یابد .

میراثِ مطبوعات، چراغِ راه امروز

پیشینه – بیش از صد سال از چاپ نخستین روزنامه در ایران می گذرد . نقش سازنده و تأثیرگذار نشریات با ابعاد فراگیر و دستاوردهایشان در خلاقیت و ترویج فرهنگ، ادب و هنر، ستودنی و انکارناپذیر است . چه آن دسته نشریات نخبه گرا که تعدادشان به نسبت اندک بوده و چه آن بخش نوشته های کاغذی که صرفاً در زمینه خبر و اطلاع رسانی انتشار یافته اند و البته بسیار پرشمارتر بوده و مخاطبان فزون تری را جذب کرده اند . همگی بی تردید در این راه پر فراز و نشیب ، گام های ارزشمندی برداشته اند . بنابراین آنچه بازمانده و میراث مطبوعات تلقی می شود ، سندی گرانبهاست که چراغ راه امروزیان است .
ضرورت- با توجه به بند پیشین از سویی و اوج و گسترش فناوری دیجیتالی معاصر با توانمندی فوق العاده، سرعت و سادگی کارکردش از سویی دیگر، آیا نقش و جایگاه امروز رسانه های نوشتاری { کاغذی } چه می تواند باشد ؟ وچرا تولید مجلات تخصصی در
زمینه های گوناگون علمی و فرهنگی ، امری حیاتی به نظر می رسد ؟
به رغم حضور گسترده ی رسانه های دیجیتالی با میلیاردها نفر کاربر و رشد فزاینده ی آمار این کاربران ، کتاب و نوشتار کاغذی هنوز جاذبه خود را حفظ کرده اند . طی تحقیقی توسط پژوهشگران ( در کشور های غربی و برخی آسیایی )، اکثریت غالب شهروندانِ اهل مطالعه ابراز داشته اند که هنوز هیچ جایگزینی را نمی توانند با احساس جذاب در دست گرفتن کتاب و یا رفتن به کتابخانه ها و کتابفروشی ها و دیدن و ورق زدن کتابها عوض کنند . اینترنت و گوشی های تلفن همراه، بی شک به نیازها و خدمات مفید و بزرگی پاسخ داده اند اما نمی توانند جای کتاب را بگیرند. کمبود و گاه نبود چنین کالای فرهنگی مهمی (به ویژه در جوامع فقیر و محروم ) ضرورتی بنیادین و حیاتی را به تولید نشریات گوناگون با موضوعات متعدد گوشزد می کند و کتاب برای انسان به مثابه هواست برای تنفس ، برای زیستن .
تجربه- نزدیک به سه دهه نوشتن ، سرودن و پژوهش در ادبیات و هنر، نه تنها دغدغه بلکه حرفه ی نگارنده ی این سطور بوده است که در تولید و انتشار کتاب و نشریات گوناگون فعالیت داشته است .
هدف – ایجاد بستر های رشد و اعتلا در زمینه ی ادبیات، فرهنگ و هنر از طریق:
– شناسایی خلأ ها و کمبود های موجود در گستره های یاد شده
– فراهم ساختن محیطی شایسته در فضای مطبوعات برای تعامل، نقد و اعلام نظر بدون خود سانسوری و تحمل آثار و اندیشه
های متفاوت اهل قلم.
– دوری جستن از ستایش و شیفتگی های سطحی و خودداری از ابراز حسادت و نفرت از اندیشه هایی که احیاناً از {من} برترند
و لزوماً مورد پذیرش{ من } نیستند .
– رویکرد ” برگ هنر ” قرار است در برگیرنده آرا و نظرات گوناگون و نماینده ی چند آواییِ حوزه های متنوع ایده و خردورزی
باشد .
دعوت – ” برگ هنر ” تمامی فعالان صحنه اندیشه و قلم در زمینه های داستان، شعر، نقد و پژوهش، ترجمه، ادبیات نمایشی، هنرهای تجسمی، ادبیات، معماری، فلسفه را به همکاری و مشارکت فرا می خواند و حضور مستقیم و یا دریافت نوشته های شما بزرگواران را قدر می نهد .