نام کتاب: ماه عسل

نویسنده: پاتریک مودیانو

مترجم: حسین سلیمانی‌نژاد

ناشر: نشر چشمه

نوبت چاپ: اول ۱۳۹۸

تعداد صفحه: ۱۲۶

قیمت: ۲۲هزار تومان

پاتریک مودیانو (Patrick Modiano) متولد ۳۰ ژوئیه ۱۹۴۵، یکی از چهره‌های شناخته شدۀ ادبیات فرانسه و پانزدهمین فرانسوی برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۴ است. از او تاکنون بیش از سی رمان به تالیف درآمده که توانسته نظر منتقدان ادبی را جلب و خوانندگان فراوانی پیدا کند.

مودیانو دوران کودکی آسانی نداشت. بیشتر دوران تحصیل خود را در مدارس شبانه‌روزی گذراند و با فوت برادر کوچک‌ترش در سال ۱۹۵۷ شرایط نوجوانی بسیار سختی را تجربه کرد که همان تجربیات، منبع الهام بسیاری از داستان‌های او در بزرگسالی شد.

علاقۀ قلبی مودیانو به نویسندگان بزرگ فرانسوی‌زبان همچون پروست و سِلین و تسلط بسیار بر تاریخ و فرهنگ فرانسه در تمام آثار او به چشم می‌خورد. آکادمی نوبل هنگام اعلام برندۀ جایزه نوبل ادبیات، مودیانو را «پروست زمان حال» نامید. از مطرح‌ترین آثار او می‌توان به کتاب‌‌های «تا در محله گم نشوی»، «خیابان بوتیک‌های خاموش»، «افق» و « تصادف شبانه» اشاره کرد.

جغرافیا، جنگ، خاطرات کودکی و نوجوانی و پرسه‌‌زنی بی‌‌امان در کوچه و خیابان‌های فرانسه به‌ویژه پاریس، همراه با جزئیاتی شگفت‌انگیز از ویژگی‌های شهر، در تمام آثار مودیانو دیده می‌‌شود. به‌طوری‌که خودش در جایی گفته است «یکی از عادت‌های تکرارشوندۀ من، قدم زدن در محله‌های گوناگون پاریس است. هنوز هم نام برخی از خیابان‌ها مرا سر ذوق می‌آورد». با این حساب مودیانو را می‌توان رمان‌نویس شهر پاریس نامید.

داستان‌های مودیانو اغلب سیر خطی و ساده‌‌ای ندارند و همراه با نوعی پیچیدگی و چندلای‌گی روایت می‌‌شوند. پای شخصیت‌های کتاب‌های او اغلب به سایر رمان‌های او هم باز می‌شود. شخصیت‌هایی پرسه‌زن و سردرگم با گشت‌و‌گذار در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر و غور در خاطرات و رویدادهای ته‌نشین‌شده در عمق ذهن انسان، مسیر اغلب داستان‌های اوست که در عین پیچیدگی با زبانی ساده روایت می‌شوند. مودیانو در جایی دیگر گفته است: «پس از پایان هر رمان، تصور می‌کنم که همه چیز را پاک کرده‌ام اما می‌دانم که بارها و بارها به جزئیات کوچک بازخواهم گشت، چیزهای کوچکی که بخشی از من هستند. درنهایت، سرنوشت همۀ ما با مکان و زمانی که در آن متولد شده‌ایم، تعیین می‌شود.»

مودیانو در سال پایانی جنگ‌جهانی دوم متولد شد و پدرش سابقۀ همکاری با نیروهای گشتاپو را داشت. همین امر باعث تمرکز نویسنده بر سال‌های تاریک اِشغال پاریس از طرف نازی‌ها از سال ۱۹۴۰ تا سال ۱۹۴۴ شده است.

کتاب ماه عسل با عنوان اصلی «Voyage de noces» برای اولین بار در سال ۱۹۹۰ منتشر شد. روایت مستندسازی به نام ژان بی، که در جریان سفری به مقصد پاریس، توقفی چهارساعته در شهر میلان دارد و به‌طور اتفاقی خبری می‌شنود که موجب یادآوری بخش مهمی از خاطراتش می‌شود. ماجرای آشنایی‌اش با زوجی پناهنده در بیست‌سالگی که زندگی رازآلودشان همچنان در او بیدار است. شنیدن خبر خودکشی زن در میلان، انگیزه‌ای می‌شود برای نوشتن زندگی‌نامۀ اینگرید توسط راوی. او که جوانیِ ازدست‌رفتۀ خود را در جنگ‌جهانی می‌بیند و علیرغم داشتن شغلی به ظاهر مهم و بین‌المللی، میل شدیدی به رها کردن زندگی، همسر و حرفه‌اش برای تعقیب آدم‌های غم‌انگیز زندگی گذشته‌اش در هتل‌های مخروبۀ شهر دارد. ماه عسل رمانی نیمه‌اتوبیوگرافیک، خودآگاه و به‌نوعی خودویرانگر است که به معما و اندوهی بزرگ می‌ماند.

در ایران ترجمۀ آثار مودیانو با کتاب «خیابان بوتیک‌های خاموش» در سال ۱۳۸۰ آغاز و تا‌به‌امروز آثار متنوعی از او به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. در سال ۱۳۹۸ نشر چشمه، ماه عسل را با ترجمه‌ای از حسین سلیمانی‌نژاد منتشر کرد. در ادامه بخشی از این رمان را می‌خوانید:

«حالا مقابل این سینما رسیده‌ام که تبدیل شده به مغازه. آن طرف خیابان، هتلی که اینگرید با پدرش زندگی می‌کرد، دیگر هتل نیست. ساختمانی است مثل ساختمان‌های دیگر. کافۀ همکف که درباره‌اش صحبت کرده بود دیگر وجود ندارد. او هم یک شب به این محله برگشته و برای اولین بار احساس پوچی کرده.

شرایط و شکل محیط اهمیت زیادی ندارد. یک روز در احساس پوچ بودن و تأسف دست و پا می‌زنید. بعد این احساس مانند جزر دریا عقب می‌نشیند و محو می‌شود. اما سرانجام با قدرت برمی‌گردد. اینگرید نمی‌توانست از دستش خلاص شود، من هم همین‌طور.»

سمانه خادمی